Εκπαίδευση ή μόρφωση

«Παιδεία ευτυχούσι μεν εστί κόσμος, ατυχούσι δε καταφύγιον». (μτφρ: «Η μόρφωση είναι στολίδι γι’ αυτούς που ευτυχούν και καταφύγιο γι’ αυτούς που δυστυχούν».) Ισοκράτης, Αθηναίος ρήτορας

Είναι σύνηθες φαινόμενο να συγχέεται η έννοια της εκπαίδευσης με την παιδεία. Πολλές φορές υπάρχει η πεποίθηση πως η εκπαίδευση συνοδεύεται απαραίτητα και από την παιδεία. Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο διαφορετικές έννοιες. Η εκπαίδευση έχει τον ρόλο της μετάδοσης γνώσεων, παρέχεται από φορείς και πιστοποιείται με πτυχία. Η παιδεία από την πλευρά της σου μαθαίνει να ξεχωρίζεις το καλό από το κακό, το δίκαιο από το άδικο, σε προικίζει με σωστή κρίση και δημιουργική σκέψη. Η εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας για την εξέλιξη και την πρόοδο ενός πολιτισμού. Δεν είναι όμως πάντα αρκετή. Η εκπαίδευση χωρίς την ουσιαστική παιδεία μοιάζει με δέντρο χωρίς κορμό. Κι αυτό γιατί μέσω της παιδείας μπορεί να ξεχωρίσει κανείς τα σημαντικά, τα σπουδαία από τα πρόσκαιρα και τα ασήμαντα. Είναι το μόνο αγαθό που δεν χάνεται και το μόνο που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε καλά. Όταν ξέρεις ν’ αναζητάς, να κρίνεις και να σκέφτεσαι έχοντας κατακτήσει αξίες και ιδανικά που σε συνοδεύουν στην ζωή, τότε είσαι ευτυχισμένος άνθρωπος.

Ο Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, Ιρλανδός ποιητής έχει πει πως: «Η εκπαίδευση δεν είναι το γέμισμα ενός κουβά, αλλά το άναμμα μια φλόγας». Συχνά σήμερα, αναζητούμε την πολυμάθεια, ενώ στην πραγματικότητα αυτό που λείπει από την κοινωνία δεν είναι η εκπαίδευση αλλά η παιδεία. Η εκπαίδευση ευοδώνεται πραγματικά όταν στηρίζεται στην παιδεία. Χωρίς αυτήν δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική. Κι η παιδεία δεν βρίσκεται πάντα σε βιβλία. Βρίσκεται στην ίδια την ζωή, στην οικογένεια, στην κοινωνία γύρω μας.

Μπορείς να γεμίσεις έναν ολόκληρο τοίχο με τίτλους και πτυχία, εξάλλου η εποχή προσφέρεται γι’ αυτόν τον σκοπό, όμως αυτό μπορεί να μην είναι πάντα αρκετό. Δεν αρκεί η τεχνογνωσία. Οι κοινωνίες ευημερούν ουσιαστικά όταν τα άτομα ξέρουν τα όρια τους, μπορούν να συμβιώνουν αγαστά με τους γύρω τους, διαθέτουν κοινωνική συνείδηση και αίσθημα δικαίου. Σύμφωνα με τον Μαρωνίτη «η παιδεία είναι περισσότερο μέθοδος· η εκπαίδευση κυρίως πράξη». Σε κάθε περίπτωση έννοιες εξίσου σημαντικές, όχι πάντως συνώνυμες.

Συντάκτης: Τσαμπίκα Κουτούζη

Φωτογραφία: Συμεών Μανιάτης